ประวัติความเป็นมา
พระธาตุกู่อูบมุง สร้างในสมัยเดียวกันกับการบูรณะพระธาตุพนม ครั้งที่ 2 คือสมัยไทยล้างช้าง ซึ่งได้อพยพลงมาตามลำแม่น้ำโขงโดยลำดับกาลรุกไล่เจ้าของถิ่นเดิมคือ ข่าขอมให้ถอยร่นไปโดยลำดับ ระหว่าง พ.ศ. 2073 – 2103 เป็นรัชกาลพระเจ้าโพธิศาล โอรสพระเจ้าชุลชลราช ครองนครหลวงพระบาง เล่ากันมาว่าชาวเมืองสาเกตและชาวเมืองศรีภูมิ ส่วนหนึ่งที่มีความศรัทธาพระพุทธศาสนาได้นำขบวนคาราวานข้าวของเงินทองและเครื่องสักการะต่างๆ ตั้งใจจะไปร่วมสมทบซ่อมบูรณะพระธาตุพนม พอเดินทางมาถึงป่าแห่งหนึ่ง (ป่าอูบมุง) ได้ทราบข่าวว่าพระธาตุพนมได้บูรณะเสร็จเรียบร้อยแล้ว ครั้งจะนำขบวนกลับก็ได้เดินทางมาไกลแล้ว คณะผู้นำขบวนจึงได้ปรึกษาหารือกันให้สร้างกู่หรือสถูปเจดีย์ขึ้นในบริเวณป่าอูบมุง  และได้นำหินบริเวณนั้นมาเกาะสลักเป็นพระพุทธรูป ได้นำเงินทองมาหล่อเป็นพระพุทธรูปและบรรจุลงไห ส่วนองค์พระธาตุสร้างด้วยแผ่นศิลาและอิฐโบราณผสมยางบงครั้งสร้างเสร็จแล้วส่วนหนึ่งได้เดินทางกลับและอีกส่วนหนึ่งได้ตั้งหลักปักฐานในบริเวณป่านี้และต่อมาก็ได้กลายเป็นหมู่บ้านใกล้กับบริเวณองค์พระธาตุอูบมุง (ปัจจุบันหมู่บ้านเสื่อมโทรมแล้ว) ต่อมาประมาณ พ.ศ.2469 หมู่บ้านได้พบเศียรพระพุทธรูปถูกอิฐและดินทับถมเป็นเนินสูงคล้ายจอมปลวกเหลือให้เห็นแต่เพียงเศียรพระพุทธรูป ชาวบ้านจึงได้นำความไปบอกเล่าให้ผู้นำหมู่บ้านทราบ สมัยนั้นมีพระสมุห์พิมพ์ (พิมพ์ ชุปวา) เจ้าอาวาสวัดบ้านชาติ (คูฟ้า) พระปลัดอินทร์ (อินทร์ วังสังข์)  จากสำนักวัดมหาธาตุยโสธร และขุนศักดา (ดา ธะนี) ผู้ใหญ่บ้านชาติ โคกศรีสมัยนั้น ได้นำภิกษุสามเณรและชาวบ้านไปทำการขุดเพื่อจะได้บูรณปฏิสังขรณ์ใหม่ สิ่งที่ขุดพบมีดังนี้

1. พระพุทธรูปปางมารวิชัย สร้างด้วยศิลา (หินโงม)  ขนาดหน้าตัก 15 นิ้ว สูง 30 เมตร (องค์ที่ชาวบ้านเห็นเศียรโผล่จากวากอิฐ)
2. พระพุทธรูปบางลีลาแกะสลักติดกับศิลาสีดำ มีขนาดสูง 1 ศอก กว้าง 1 ฟุต
3. พบไหโบราณมีหู ข้างในบรรจุพระพุทธรูปทองคำ 3 องค์ ขนาดสูง 1 คืบ หน้าตัก 2 นิ้ว
4. พบไหโบราณมีหู บรรจุพระพุทธรูปเงิน 6 องค์ ขนาดสูง 1 คืบ หน้าตัก 2 นิ้ว  

จากนั้นได้ร่วมกันสร้างกู่อูบมุงด้วยอิฐเดิมและอิฐที่ปั้นขึ้นใหม่มีฐานกว้าง 10 ศอก ยาว 10 ศอก ต่อด้วยเสาไม้แดง เหลากลมเกลี้ยง จำนวน 6 ต้น หลังคาโครงไม้มุงด้วยสังกะสี รูปทรงมณฑปแกะสลักสังกะสีแผ่นเรียบเป็นลายไทยติดรอบเชิงชายทุกชั้น ยอดกู่ทรงพระธาตุพนมห่อหุ้มด้วยสังกะสีเรียบ วัดจากฐานล่างถึงยอดสูงสุด สูงประมาณ 20 ศอก
พ.ศ.2542 ได้บูรณะขึ้นใหม่โดยกรรมศิลปากรเป็นผู้ออกแบบ องค์การบริหารส่วนตำบลกุดน้ำใสเป็นผู้ดำเนินการสร้าง จนมาถึงปัจจุบันนี้
 
 แผนที่/ข้อมูลในการเดินทาง
         พระธาตุกู่อูบมุง อยู่ห่างจากอำเภอพนมไพรประมาณ 20 กิโลเมตร และอยู่ห่างจากจังหวัดร้อยเอ็ด ประมาณ 60 กิโลเมตร ถ้าเดินทางโดยรถโดยสารจากสถานีขนส่งร้อยเอ็ดใช้เวลาประมาณ 2 ชั่วโมง ค่ารถเที่ยวละ 40 บาท โดยลงรถที่สถานีขนส่งพนมไพรแล้วนั่งรถรับจ้างออกไปที่พระธาตุกู่อูบมุง ตำบลกุดน้ำใสค่ารถประมาณ 60 บาท หรือจะเดินทางโดยรถยนต์ส่วนตัว